باغ فین کاشان

در جنوب کاشان و در مجاورت چشمه ي سليمانيه، باغ فين با مساحتي بالغ بر 23700 متر مربع قرار دارد اين مجموعه شامل سردر و برج و بار شتر گلو (حوضخانه) صفوي و قاجاري حمام کوچک و حمام سنتي، بناي کريم خاني، اتاق شاه نشين و موزه مي باشد.
احداث باغ را براي نخستين بار به پادشاهان آل بويه نسبت داده اند. عمارات کهنه ي باغ، در عهد ايلخانان مغول مرمت و بازسازي مجدد گرديده است. آثار موجود در اين باغ متعلق به دوره هاي اسلامي بويژه دوره سلطنت حکومت صفويه مي باشد.
اما قدمت و سرگذشت باغ همدوره با جاري شدن چشمه سليمانيه در اين منطقه مي باشد قبل از ورود به باغ، سردر 2 طبقه‌اي ديده مي شود که به وسيله پنجره هاي مشبک وبا عاليترين چوب تزئين شده است هنگام ورود با يک هشتي روبرو مي شويم که ازدو طرف به محوطه اصلي باغ راه دارد. در محوطه اصلي علاوه بر درختان، گلها و آب نماهاي موجود، يک ساختمان 2 طبقه که به عمارت کلاه فرنگي معروف است بر روي شتر گلوي شاه عباس قرار دارد.
اين باغ در زمان پادشاهان مختلف صفوي ميزبان وقايع گوناگوني بوده است. در سال 909 ه.ق با ورود شاه اسماعيل به کاشان، بزرگترين جشنهاي سلطنت وي در سر چشمه فين و با حضور جمعيت بزرگي از سران و مردم کاشان برپا مي گردد که توصيف کامل اين مراسم در کتاب تاريخ عالم آراي عباسي به صورت مفصل آمده است.
يکي از حمام هاي موجود در ظلع شرقي باغ به دستور وي ساخته مي شود که مخصوص سلاطين و شاهزادگان بوده است. مراسم تاجگذاري وي نيز در اين باغ برگزار مي گردد.
اين باغ محل اسکان و پذيرائي در زمان شاه عباس کبير نيز بوده، چرا که علاقه ي وافري به اين باغ و شهر کاشان داشته و در چندين سفر به کاشان در اين محل اقامت گزيده است.
وي بعد از رفع فتنه ترکمانها، دستور داد که جهت عمران و آبادي کاشان وسايل توسعه و پيشرفت صنايع محلي و بهبود شرايط عمومي اقدامات لازم پيگيري شود و براي اين کار خضراي نهاوندي را وزير کشور و مامور اجراي اين اموار نمود.

براي ورود به گرم خانه بوسيله ي ميان دري که در هر حمام به صورت جداگانه بوده عبور مي کردند. ميان در اول به سان دالاني پرپيچ و خم و ميان در دومي فضايي است با قاعده ي مربع که هر دو با تغيير جهت و زاويه حرکت مانع ارتباط مستقيم سربينه و گرم خانه مي شوند. گرم خانه، قاعده يفضا به شکل مستطيل است. ستون هاي ميانه فضا را به 3 بخش تقسيم کرده که سر طاق رسمي بندي پي در پي آن ها را پوشانيده است.
همانطور که گفته شد هر دو «ميان در» به قسمت مياني گرم خانه راه دارند و در گاه خزينه مقابل همين قسمت است. دو حوض چهار­گوش در طرفين حمام قرار دارد که بر جاي حوض کوچکتر، در گذشته سکويي از مرمر شفاف قرار داشته است. اين سکو محل جلوس شاه يا درباريان بوده و اميرکبير نيز در اين محل به قتل رسيده است. اين سنگ تا سال­هاي 34 و 35 ه.ش بر جاي خود باقي بوده اما پس از اين سال­ها همراه با مابقي سنگ­ها و مصالح گران بها ربوده مي­شود.
دو خلوت وجود دارد که در طرفين خزينه قرار گرفته و راه اختصاصي به خزينه محسوب مي­شود. در انتهاي محور طولي گرم خانه، فضاي چال حوض قرار گرفته است. اين فضا که قاعده­اي مستطيل شکل دارد داراي حوضي وسيع در وسط مي­باشد که در ضلع مقابل ورودي فضاي چال حوض، غرفه­اي با قاعده­ي نيم هشت عقب نشسته که محل استراحت بوده است.
حمام کوچک که داراي شومينه اي با قاعده­اي مستطيل شکل است، سکوهايي در پيرامون خود دارد. دو غرفه با قاعده­ي نيم شش در طرفين سکوها واقع گرديده که اين فضا حوضي 8 گوش در ميانه و گنبدي بر روي آن دارد. ميان در اين حمام تير دالاني پرپيچ و خم وجود دارد. گرم خانه­ي اين حمام قاعده­اي مربع شکل به همراه سقفي مدور دارد. در ضلع مقابل ورودي گرم خانه، فضايي با قاعده­ي نيم هشت عقب نشيني کرده است. حوض مستطيل شکلي در ميانه­ي اين فضا قرار دارد مربوط به غرفه­ي اختصاصي شستشو بوده است. راه ورود به خلوت گرم خانه نيز از گوشه­ي همين فضا مي باشد. خزينه­ي حمام در کنار خلوت واقع است و راه ورود به آن از ميان يکي از اضلاع گرم­خانه شروع مي­شود.
امروزه ازاره­ها و تزئينات زيباي اين حمام کاملا از بين رفته و تنها بخش کوچکي از ازاره­ي کاشي آن در خلوت گرم­خانه باقي مانده است.
چشمه ي سليمانيه که ارتباط مستقيمي با باغ فين دارد منصوب به حضرت سليمان بوده و در قسمت غرب و پشتي باغ قرار دارد. عامل تشکيل حياط باغ فين آب اين چشمه است که از صخره­هاي زيرزميني کوه­هاي خُم و دُره تامين مي­شود. در طول مسير اين چشمه بيش از چهار سنگ آسياب وجود داشته که امروزه تعداد محدودي از آن­ها باقي مانده است.
در کنار چشمه نيز بنايي واقع گرديده که قسمت شمالي آن مربوط به زمان شاه سليمان صفوي مي­باشد. قسمت غربي آن نيز در سال 1329 ش توسط بازرگانان کاشاني با الهام از معماري دوره­ي ساساني ساخته شده است.
اين باغ زلزله­هاي متعددي را پشت سر گذاشته است، يکي زلزله­ي سال 982 در اواخر سلطنت شاه طهماسب اول و ديگري زلزله­ي سال 1192 ه.ش؛ ولي با اين احوالات دوباره بازسازي و مرمت گرديده است. در سال 1344 ش اين حمام بر اساس طرح اوليه­ي خود مرمت شده است. در سال 1350 نيز مرمت بعدي باغ صورت مي­پذيرد که طي تخليه و پاکسازي مجاري آب حمام بزرگ چند قطعه از مسکوکات دوره­ي صفويه نيز کشف مي­شود که حاکي از قدمت اين حمام از اين دوره بوده است.
در سال­هاي اخير به اهتمام آقاي مصطفوي مديرکل پيشين باستان­شناسي و با همکاري انجمن آثار ملي ايران بنا مرمت گرديده و علاوه بر تالار بزرگ شاه­نشين وسط، تمامي قسمت­ها به فرم قديمي خود بازسازي شده­اند.
اين بنا در تاريخ 15/9/1314 به شماره­ي 238 به ثبت تاريخي و ملي رسيده است.

برای دیدن عکس ها به ارامه بروید